Tłumaczenia poufne, tajne, z klauzulą „zastrzeżone”

Na rynku tłumaczeń, coraz większy obszar zainteresowania budzą kwestie związane z zachowaniem tajności. Z takich rozwiązań korzystają już nie tylko instytucje rządowe, wojskowe, ale również i sektor prywatny. Wzrasta więc zapotrzebowanie na usługi tłumaczeniowe, których wykonywanie wiąże się z uzyskaniem odpowiednich uprawnień.

Informacje niejawne to informacje, do których dostęp wymaga spełnienia określonych warunków. W ustawie z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych  pojawia się oznaczanie klauzul tajności, od najbardziej chronionej „ściśle tajne”, tajne”, „poufne” i „zastrzeżone”.

System ochrony informacji niejawnych obejmuje także zasady przetwarzania informacji niejawnych w stosunkach Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi, w tym takich organizacji międzynarodowych jak Unia Europejska (UE), Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), czy Europejska Agencja Kosmiczna (ESA). Prawidłowe funkcjonowanie tego systemu nadzoruje Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego pełniący funkcję Krajowej Władzy Bezpieczeństwa.

Jakie są klauzule tajności informacji niejawnych NATO, UE i ESA?

Klauzule tajności NATO:

• COSMIC TOP SECRET (odpowiednik polski: ŚCIŚLE TAJNE);
• NATO SECRET (odpowiednik polski: TAJNE);
• NATO CONFIDENTIAL (odpowiednik polski: POUFNE);
• NATO RESTRICTED (odpowiednik polski: ZASTRZEŻONE).

Klauzule tajności UE:

• TRÈS SECRET UE/ EU TOP SECRET (odpowiednik polski: ŚCIŚLE TAJNE);
• SECRET UE/ EU SECRET (odpowiednik polski: TAJNE);
• CONFIDENTIEL UE/ EU CONFIDENTIAL (odpowiednik polski: POUFNE);
• RESTREINT UE/ EU RESTRICTED (odpowiednik polski: ZASTRZEŻONE).

Klauzule tajności ESA:

• ESA TOP SECRET (odpowiednik polski: ŚCIŚLE TAJNE);
• ESA SECRET (odpowiednik polski: TAJNE);
• ESA CONFIDENTIAL (odpowiednik polski: POUFNE);
• ESA RESTRICTED (odpowiednik polski: ZASTRZEŻONE).

Jak się oznacza klauzule ?

,,00″ – dla klauzuli „ściśle tajne”;

,,O” – dla klauzuli „tajne”;

,,Pt” – dla klauzuli „poufne”;

,:Z” – dla klauzuli ,,zastrzeżone

Czym są dokumenty niejawne?

W rozumieniu ustawy:

1) dokument niejawny – to każda utrwalona informacja niejawna;

2) materiał niejawny – to dokument lub przedmiot albo dowolna ich część, chronione jako informacja niejawna;

3) przetwarzanie informacji niejawnych – to wszelkie operacje wykonywane w odniesieniu do informacji niejawnych i na tych informacjach (wytwarzanie, modyfikowanie, kopiowanie, przechowywanie, przekazywanie, udostępnianie itp.).

Informacjom niejawnym nadaje się klauzulę „zastrzeżone”, jeżeli nie nadano im wyższej klauzuli tajności, a ich nieuprawnione ujawnienie może mieć szkodliwy wpływ na wykonywanie przez organy władzy publicznej lub inne jednostki organizacyjne zadań w zakresie obrony narodowej, polityki zagranicznej, bezpieczeństwa publicznego, przestrzegania praw i wolności obywateli, wymiaru sprawiedliwości albo interesów ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Czym jest Klauzula tajności?

Informacje niejawne, którym nadano określoną klauzulę tajności (zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych):

• mogą być udostępnione wyłącznie osobie uprawnionej, zgodnie z przepisami ustawy dotyczącymi dostępu  do określonej klauzuli tajności;
• muszą być przetwarzane w warunkach uniemożliwiających ich nieuprawnione ujawnienie;
• muszą być chronione, odpowiednio do nadanej klauzuli tajności.

Informacje niejawne mogą być udostępnione wyłącznie osobie dającej rękojmię zachowania tajemnicy i tylko w zakresie niezbędnym do wykonywania przez nią pracy lub pełnienia służby na zajmowanym stanowisku albo wykonywania czynności zleconych (art. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych).

Czym jest Klauzula „zastrzeżone”?

Dopuszczenie do pracy lub zlecenie prac związanych z dostępem danej osoby do informacji niejawnych o klauzuli „zastrzeżone” (art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych) może nastąpić po:

• pisemnym upoważnieniu wydanym przez kierownika jednostki organizacyjnej, jeżeli osoba ta nie posiada ważnego poświadczenia bezpieczeństwa;
• odbyciu szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych.

Dokument opatrzone klauzą „poufne”, „tajne” lub „ściśle tajne”, jak każde inne, podlegają procesowi tłumaczenia. Jednak w tym przypadku, ze względu na charakter treści i konieczności ochrony wielu informacji, Tłumacze docelowo oddelegowani do wykonywania translacji muszą spełnić poniższe warunki:

• odbyć szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych;
• uzyskać poświadczenia bezpieczeństwa;

Aktami prawnym regulującym kwestie związane z szeroko pojętą ochroną informacji niejawnych jest:

• ustawa z dnia 22 stycznia 1999 roku o ochronie informacji niejawnych
  oraz
•  ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r o ochronie informacji niejawnych 

Szkolenie  i weryfikację osób ubiegających się o poświadczenie bezpieczeństwa i dostęp do informacji niejawnych wg zapisów w ustawie prowadzi Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub służba Kontrwywiadu Wojskowego.

1.  Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego prowadzi szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych, zwane dalej „szkoleniem”, na zasadach określonych w niniejszych warunkach szkolenia.

2.  Szkolenie prowadzone jest na podstawie art. 19 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, zwanej dalej „ustawą”, i obejmuje zagadnienia, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.   

3.  Warunkiem odbycia szkolenia jest zawarcie umowy w formie i na zasadach przedstawionych poniżej pomiędzy:

1) Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zwaną dalej „organizatorem szkolenia”;

2) jednostką organizacyjną, w której osoba szkolona jest zatrudniona, pełni służbę lub wykonuje czynności zlecone, zwaną dalej „jednostką organizacyjną”;

3)  osobą szkoloną, zwaną dalej „uczestnikiem szkolenia”.

Wobec jakich podmiotów przeprowadza szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego przeprowadza szkolenia wobec:

• pełnomocników ochrony i ich zastępców oraz kandydatów na pełnomocników ochrony lub ich zastępców; 
• przedsiębiorców wykonujących działalność jednoosobowo i osobiście;
• kierowników przedsiębiorców, u których nie zatrudniono pełnomocników ochrony;
• posłów i senatorów.

Wobec jakich podmiotów przeprowadza szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego wspólnie z pełnomocnikiem ochrony?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego przeprowadza szkolenia wspólnie z pełnomocnikiem ochrony wobec kierownika jednostki organizacyjnej, w której są przetwarzane informacje niejawne o klauzuli „ściśle tajne” lub „tajne”.

Jakie są kryteria uzyskania uprawnienia?

• posiadanie obywatelstwa polskiego,
• wypełnienie ankiety (stanowi tajemnicę prawnie chronioną)

Po wypełnieniu ankiety ustala się wg ustawy, czy istnieją uzasadnione wątpliwości dotyczące między innymi:

1) uczestnictwa, współpracy lub popierania przez osobę sprawdzaną działalności

szpiegowskiej, terrorystycznej, sabotażowej albo innej wymierzonej przeciwko

Rzeczypospolitej Polskiej;

2) zagrożenia osoby sprawdzanej ze strony obcych służb specjalnych w postaci

prób werbunku lub nawiązania z nią kontaktu;

 3) przestrzegania porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, a przede

wszystkim, czy osoba sprawdzana uczestniczyła lub uczestniczy w działalności

partii politycznych lub innych organizacji, o których mowa w art. 13 Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej, albo współpracowała lub współpracuje z takimi

partiami lub organizacjami;

4) ukrywania lub świadomego niezgodnego z prawdą podawania w ankiecie

bezpieczeństwa osobowego, zwanej dalej „ankietą”, lub postępowaniu

sprawdzającym przez osobę sprawdzaną informacji mających znaczenie dla

ochrony informacji niejawnych;

5) wystąpienia związanych z osobą sprawdzaną okoliczności powodujących ryzyko

jej podatności na szantaż lub wywieranie presji;

6) niewłaściwego postępowania z informacjami niejawnymi, jeżeli: 

a) doprowadziło to bezpośrednio do ujawnienia tych informacji osobom nieuprawnionym,

b) było to wynikiem celowego działania,

c) stwarzało to realne zagrożenie ich nieuprawnionym ujawnieniem i nie miało charakteru incydentalnego,

d) dopuściła się tego osoba szczególnie zobowiązana na podstawie ustawy do ochrony informacji niejawnych: pełnomocnik ochrony, jego zastępca lub kierownik kancelarii tajnej.

W przypadku zaistnienia dalszych wątpliwości, wdrożona zostaje procedura postępowania poszerzonego mająca na celu ustalenie:

•  poziomu życia osoby sprawdzanej;
•  informacji o chorobie psychicznej lub innych zakłóceniach czynności
  psychicznych, ograniczających sprawność umysłową i mogących negatywnie
  wpłynąć na zdolności psychofizyczne osoby sprawdzanej;
•  uzależnienia od alkoholu lub środków odurzających.

Pozytywny wynik procesu weryfikacji zwieńczony jest nadaniem poświadczenia bezpieczeństwa na okres :

• 10 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „poufne”;
•  7 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „tajne”;
•  5 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „ściśle tajne”.

Z racji złożoności procedury weryfikacyjnej uzależnionej od sytuacji życiowej osoby weryfikowanej (pochodzenia, historii rodziny, życiorysu),  a także wysokiego kosztu przeprowadzenia procedury  (około 3000 zł) większość z zainteresowanych uzyskaniem dostępem do informacji niejawnych decyduje się na odbycie szkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych.

Jak wygląda szkolenie z zakresu informacji niejawnych?

Szkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych przeprowadza się w celu zapoznania z (art. 19 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych):

• przepisami dotyczącymi ochrony informacji niejawnych oraz odpowiedzialności karnej, dyscyplinarnej i służbowej za ich naruszenie, w szczególności za nieuprawnione ujawnienie informacji niejawnych,
• zasadami ochrony informacji niejawnych w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy lub pełnienia służby,
• z uwzględnieniem zasad zarządzania ryzykiem bezpieczeństwa informacji niejawnych, w szczególności szacowania ryzyka,
• sposobami ochrony informacji niejawnych oraz postępowania w sytuacjach zagrożenia dla takich informacji lub w przypadku ich ujawnienia.

W zależności od rodzaju przeprowadzonego postępowania sprawdzającego szkolenie może być:

• przeprowadzane odpowiednio przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Służbę Kontrwywiadu Wojskowego;
• przeprowadzane odpowiednio przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Służbę Kontrwywiadu Wojskowego wspólnie z pełnomocnikiem ochrony;
• organizowane przez pełnomocnika ochrony w jednostce organizacyjnej.

Kierownikiem przedsiębiorcy – jest członek jednoosobowego zarządu lub innego jednoosobowego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – cały organ albo członek lub członkowie tego organu wyznaczeni co najmniej uchwałą zarządu do pełnienia funkcjo kierownika przedsiębiorcy, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez ten organ lub jednostkę; w przypadku spółki jawnej i spółki cywilnej kierownikiem przedsiębiorcy są wspólnicy prowadzący sprawy spółki, w przypadku spółki partnerskiej – wspólnicy prowadzący sprawy spółki albo zarząd, a w odniesieniu do spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej – komplementariusze prowadzący sprawy spółki; w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą kierownikiem przedsiębiorcy jest ta osoba; za kierownika przedsiębiorcy uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym; kierownik przedsiębiorcy jest kierownikiem jednostki organizacyjnej w rozumieniu przepisów ustawy.

Szkolenia zazwyczaj trwa kilka godzin, a jego koszt nie może przekroczyć 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Odbycie szkolenia nie jest powiązane z procesem weryfikacji, co oznacza, iż Tłumacz może nie wnioskować wydanie poświadczenia bezpieczeństwa a jedynie obowiązany jest złożyć pisemne oświadczenie o zapoznaniu się z przepisami o ochronie informacji niejawnych, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy.  Szkolenie kończy się wydaniem zaświadczenia.