Język chiński mandaryński, czyli standardowy język chiński i odmiany chińskiego

Standardowy język mandaryński (nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim) to oficjalny standard języka chińskiego, używany jako język urzędowy w Chińskiej Republice Ludowej i Republice Chińskiej (Tajwan). Funkcjonuje również jako jeden z czterech oficjalnych języków Singapuru, a także jeden z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. W praktyce jest tylko jednym z języków mandaryńskich. Oparty jest na dialekcie pekińskim, ale nie jest z nim tożsamy. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua ( dosł. „mowa powszechna”), na Tajwanie – guoyu (dosł. „język państwowy”), w Singapurze – huayu (dosł. „standardowy język chiński”).

Posiada 1,3 miliarda lokutorów na całym świecie, co stanowi prawie 15% światowej populacji.

Gdzie mandaryński jest językiem urzędowym?

Język ten powstał w cesarskich Chinach jako narzędzie komunikacji w biurokracji. Stąd też pochodzi określenie „mandaryński”, będące tłumaczeniem chińskiego terminu guānhuà – „mowa urzędników”, czyli mandarynów, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich.

Obecnie jest powszechnie uważany za język biznesowy nie tylko w zakresie słownictwa, ale jako wykładnik chińskiej kultury i nauczania języka chińskiego.

W życiu codziennym „mandaryński” zwykle odnosi się do standardowego mandaryńskiego (Putonghua/Guoyu). Za granicą mandaryński stanowi grupę dialektów, których wzajemna zrozumiałość jest zmienna. Pytając osobę mówiącą w dialekcie mandaryńskim, zwykle nie rozpozna, że mówi odmianą mandaryńskiego, ale jego lokalnym wariantem (dialekt syczuański, dialekt północno-wschodni itp.), uznając go za inny niż „standardowy mandaryński” (pǔtōnghuà) .

Mandaryński a kantoński

Chociaż obecnie uczy się tego języka wszystkich Chińczyków, niektórzy starsi mieszkańcy Chin nie mówią po mandaryńsku, ale w innych językach chińskich. Takich jak kantoński. Jego nazwa wywodzi się od prowincji Guangdong. Liczbę użytkowników kantońskiego szacuje się ogółem na 55 mln. Jego wymowa jest bardziej skomplikowana od mandaryńskiego (większa liczba tonów i wygłosów), w piśmie jednak nie ma większych różnic.

Istnieją przy tym dwa sposoby zapisu języka kantońskiego za pomocą znaków chińskich. Dzięki temu, że pismo chińskie ma charakter ideograficzny, jeden ze sposobów zapisu zbliżony jest wizualnie do języka mandaryńskiego, natomiast znaki odczytuje się zgodnie z wymową kantońską. Drugi sposób to dokładny zapis potocznego języka kantońskiego, różniącego się znacznie szykiem zdania.

Kantoński jest językiem hongkońskiej popkultury. To w nim najczęściej nagrywane są dialogi w filmach produkowanych w Hongkongu oraz miejscowe piosenki.

Charakterystyka języka mandaryńskiego

Alfabet

Ile znaków liczy alfabet chiński?

Według narodowego Słownika Kangxi jest ich aż 47 035, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że 90% chińskich gazet wykorzystuje jedynie około 3500 z nich. Znaki te, zwane Hanzi (漢字), to jedna z najstarszych form języka pisanego na świecie. Prawdopodobnie liczy sobie ponad 5000 lat.

W ciągu kilku tysięcy lat chiński alfabet ewoluował, tworząc po drodze wiele odmiennych stylów i form pisma. Główne z nich to: Jia Gu Wen (甲骨文), Jin Wen (金文), Xiao Zhuan (小篆), Li Shu (隸書), Kai Shu (楷書), Cao Shu (草書) oraz Xing Shu (行書).

Wymowa

Podobnie jak inne języki chińskie, jest to język tonalny. Wykorzystuje cztery tony, które zmieniają znaczenie słowa, wysokie i płaskie, wznoszące się, lekko opadające, następnie wznoszące się (modulowane) i opadające.

Tony są reprezentowane w Chinach przez akcenty na samogłoskach sylab w zlatynizowanym piśmie zwanym pinyin, a na Tajwanie przez te same akcenty na grafemach bopomofo. Numer tonu na końcu sylaby jest również używany, gdy ograniczenia techniczne uniemożliwiają wprowadzanie lub odczytywanie akcentów.

Chiński jest językiem jednosylabowym. Oznacza to, że z rzadkimi wyjątkami minimalnym elementem znaczącym jest sylaba. Jeśli większość wyrazów języka jest dwusylabowa, można je rozbić na elementy jednosylabowe, opatrzone własnym znaczeniem.

Zapis językowy

Wszyscy wiedzą, że język chiński ma bardzo oryginalne, niealfabetyczne pismo, dostosowane do cytowanych cech języka. Każda znacząca sylaba odpowiada grafice, zwanej potocznie znakiem. Sama liczba znaków jest więc znaczna.

Ten system pisania ma tę zaletę, że rozróżnia homofony.

Sylabizm języka chińskiego idzie w parze z radykalną niezmiennością elementów zdania. Nie ma rodzaju (męskiego lub żeńskiego), liczby (pojedynczej lub mnogiej), a czasownik ignoruje czasy i koniugacje. Wygląda zatem, jakby chiński nie był językiem bardzo gramatycznym. Ta niezmienność może być zaskoczeniem w języku słynącym z bogactwa i subtelności: w rzeczywistości jest ona kompensowana przez wstawienie przysłówków i partykuł.

Dialekty języka chińskiego

Istnieje siedem głównych współczesnych języków chińskich.

• Mandaryński używany w północnych i północno-wschodnich Chinach. Jest to najpowszechniej używany język na świecie (około 850 milionów użytkowników);
• Standardowy język mandaryński posiada największy zasięg stosowania. Funkcjonuje jako „wspólny język” w Chińskiej Republice Ludowej lub jako „język narodowy” w Republice Chińskiej (Tajwan).
• Wu – używany w Szanghaju, Jiangsu i Zhejiang (około 77 milionów mówców);
• Kantoński, w użyciu w prowincjach Guangdong i Guangxi, Hongkongu, Makau, Azji Południowo-Wschodniej oraz przez niektóre chińskie społeczności diaspory (około 71 milionów użytkowników);
• Min – w prowincjach Guangdong, Fujian, w tym: grupa Minnan (lub Hokkien) obejmuje m.in. Tajwańczyków, Teochew i Hainanese, grupa minbei;
• Xiang – w prowincji Hunan (około 36 milionów głośników);
• Hakka – w północnej części Guangdong, Fujian i Tajwanu (około 34 mln osób);
• Gan – w prowincji Jiangxi (około 31 milionów użytkowników).

Niektórzy lingwiści rozróżniają czasem trzy inne ważne języki: jin w strefie północnej, w odróżnieniu od mandaryńskiego; hui, w odróżnieniu od wu; ping, w odróżnieniu od kantońskiego.

Instytut Konfucjusza

Chiny, świadome swojej potęgi gospodarczej, próbują zachęcać do rozprzestrzeniania się języka chińskiego przez Instytut Konfucjusza, który promuje język chiński na arenie międzynarodowej.

W Instytutach Konfucjusza prowadzone są kursy języka chińskiego, organizowane konkursy i egzaminy państwowe HSK. To tutaj propaguje się chińską sztukę poprzez organizowanie wystaw, przeglądów filmowych czy prelekcji.

Instytuty Konfucjusza powoływane są przez Chińskie Państwowe Biuro Międzynarodowej Promocji Języka Chińskiego (w skrócie Hanban).

Nauka języka chińskiego – język mandaryński dla każdego

Dzięki swoim unikalnym charakterom i dźwiękom może wydawać się najtrudniejszym językiem azjatyckim. Zwłaszcza dla Europejczyków. Chociaż mandaryński można uznać za język bardzo złożony, nie jest on wcale niemożliwy do nauczenia.

Zobacz, jak wygląda jego zastosowanie w sloganach reklamowych: Tłumaczenie sloganów reklamowych – jak nie wpaść w pułapkę językową?

Podstawową kwestią warunkującą samodzielną naukę mandaryńskiego jest wyposażenie w odpowiednie narzędzia. W sieci znajdziemy setki aplikacji i zasobów dla autodydaktów: podręczniki, aplikacje, fiszki, słowniki, podcasty, platformy wymiany językowej, strony internetowe itp.

Oto kilka kroków, aby nauczyć się języka chińskiego na poziomie komunikatywnym.

1. Wymowa jest zawsze priorytetem w nauczaniu języka mandaryńskiego. Ponieważ nie ma bezpośredniego związku między znakiem a jego wymową, w języku chińskim używane są różne systemy, które umożliwiają „przeliterowanie” chińskich znaków na piśmie. Najpopularniejszym obecnie używanym systemem jest pisanie „pinyin”. Jest to system latynizacji języka mandaryńskiego, wykorzystujący alfabet łaciński do fonetycznej transkrypcji chińskich znaków. W języku chińskim jest nieco ponad 400 różnych pinyinów (tj. ponad 400 odrębnych sylab).

2. Wymowa chińskich tonów. Kiedy już zrozumiesz, jak wymawia się każdy z chińskich pinyin, nadszedł czas, aby zająć się wymową chińskich tonów. Tony są sposobem na podkreślenie każdego z pinyinów. Z każdym chińskim pinyin związany jest ton, a niewłaściwe akcentowanie sylaby może całkowicie zmienić znaczenie tego słowa.

3. Sinogramy – jak działają? Pismo chińskie składa się z sinogramów. Można również nazwać je chińskimi znakami lub hanzi. W przeciwieństwie do języków europejskich, te sinogramy nie są literami, więc musisz się ich nauczyć jeden po drugim. Zanim nauczysz się chińskich znaków, musisz najpierw zrozumieć, jak są zbudowane. Każdy sinogram składa się z fundamentalnych elementów zwanych pierwiastkami (czasami nazywanymi także kluczami), które będą pasować do siebie w idealnie logiczny sposób, tworząc wszystkie chińskie znaki (trochę jak klocki lego). Pierwszym krokiem jest zatem poznanie najczęstszych radykałów języka chińskiego.

4. Podstawy gramatyki chińskiej. Gdy będziesz w stanie rozpoznać, napisać i wymówić około 150 słów, będziesz potrzebować tylko jednego składnika, aby móc rozmawiać po chińsku: gramatyki! Gramatyka chińska jest często uważana za łatwą lub nieistniejącą. Chociaż w chińskim nie ma odmiany ani deklinacji, to kontekst i kolejność słów zajmują znacznie ważniejsze miejsce. Dobra wiadomość: nie musisz poświęcać dużo czasu na gramatykę, jeśli jesteś początkujący. To jest zaleta języka chińskiego (brak koniugacji i deklinacji) i wystarczy znać kilka podstawowych zasad, słów i zwrotów, aby móc prowadzić swoje pierwsze rozmowy.

Tłumaczenia chińskiego i mandaryńskiego

Szukasz tłumacza chińskiego lub mandaryńskiego? Jesteś w dobrym miejscu. W dogadamycie.pl zapewniamy przekłady w ponad 60 językach tłumaczeń, które przełożysz w 304 parach językowych. Szeroki wybór, wysoka jakość i ekspresowe terminy. Jesteśmy tu dla Ciebie.