Język chorwacki nie tylko na urlop. Jaki jest naprawdę hrvatski jezik?

Z czym kojarzy się Chorwacja? Oczywiście z wakacjami. Wiele osób wybiera kraj jako kierunek podróży na upragniony urlop. Średnio prawie milion Polaków co roku jedzie tam na wycieczkę.

Warto jednak poznać Chorwację lepiej i przyjrzeć się miejscowemu językowi, aby odkryć jej wszystkie uroki. Znajomość języka doceniają zwłaszcza Chorwaci, którzy są bardzo gościnnym narodem, z południowym temperamentem.

Oto kilka faktów na temat języka, jego historii i wymowy. A także informacje o podobieństwie chorwackiego do polskiego. Zapraszamy do przeczytania artykułu dogadamycie.pl

Historia kształtowania języka chorwackiego

Język chorwacki to język słowiański, który należy do grupy języków południowo-słowiańskich.

To język, która ma za sobą burzliwą historię kształtowania. Na jego dzisiejszy wygląd miały wpływ głównie przemiany społeczno-kulturowe i polityczne w XX wieku. Dotyczyły one Chorwacji i Serbii.

Jeszcze w 1918 roku Chorwaci i inne narody wchodzili w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Powstała wtedy też idea stworzenia dla nich jednego, wspólnego języka. Okazało się jednak, że mieszkańcy ziem są tak zróżnicowani pod względem kultury i religii, że koncepcja nie ma odzwierciedlenia w rzeczywistości.

Wcześniej jednak w 1850r. na mocy Umowy Wiedeńskiej opracowano wspólny język serbsko-chorwacki. Panowało bowiem powszechne przekonanie, że Serbowie i Chorwaci stanowią jeden naród. Różnice pomiędzy językami były jednak bardzo widoczne. Między innymi chodziło o używany alfabet – łaciński u Chorwatów i cyrylica u Serbów.

Język serbsko-chorwacki nie przetrwał próby czasu szczególnie w czasach wojen. Najpierw w Królestwie Jugosławii widać było napięcia na tle narodowościowym. Następnie powstało Niezależne Państwo Chorwackie, które naruszyło sojusz z Serbami. Federacyjna Republika Jugosławii nadal próbowała jednak zachować jednolitość języka. Obowiązywał on również w Czarnogórze.

Dopiero rozpad Jugosławii sprawił, że język serbsko-chorwacki przestał istnieć. Ponad 140 lat jego obowiązywania dobiegło końca.

Oficjalnie w 1990 roku język chorwacki stał się urzędowym językiem Chorwacji. Zrezygnowano też całkowicie z cyrylicy na rzecz alfabetu łacińskiego.

Obecnie językiem posługuje się około 5,5 mln ludzi jako językiem ojczystym. Głównie oczywiście na terenie Chorwacji, ale też w diasporach w Bośni i Hercegowinie, Serbii. Austrii, na Węgrzech czy nawet w Stanach Zjednoczonych.

Chociaż języki serbski i chorwacki są obecnie uznawane za odrębne, to trwają jednak spory, czy nie są po prostu dialektami jednego języka. Podobnie jest z językami powstałymi na terenach Czarnogóry i Bośni i Hercegowiny. Wszystkie kraje wchodziły w skład Jugosławii, więc w zasadzie znając jeden z języków można się nim we wszystkich nich porozumiewać.

Dialekty w Chorwacji

Nie ważne czy chorwacki jest dialektem czy też odrębnym językiem, sam również ma swoje odmiany. 3 główne dialekty chorwackiego wzięły nazwy od zaimka „co”.

1. Dialekt sztokawski („co” – „što”) – jest on podstawą języka literackiego.
2. Dialekt kajkawski („co” – „kaj”) – używany w zachodniej części kraju.
3. Dialekt czakawski („co” – „ča”) – używany na chorwackich wyspach.

Oczywiście nie tylko zaimek różni wszystkie te dialekty. Przede wszystkim mają różną leksykę i często też wymowę.

Chcesz zobaczyć, w jakich językach tłumaczymy? Zobacz —> Języki tłumaczeń

Alfabet chorwacki i wymowa liter

Ciekawy jest fakt, że Chorwaci używali od początku istnienia języka trzech różnych alfabetów. Pierwsze wzmianki o języku chorwackim pochodzą z IX wieku, kiedy to był zapisywany za pomocą głagolicy (najstarsze pismo słowiańskie). Następnie używano chorwackiej cyrylicy, aż w końcu wprowadzono na stałe alfabet łaciński.

Obecnie chorwacki alfabet jest alfabetem łacińskim wzbogaconym o znaki diakrytyczne.

Zawiera łącznie 30 głosek – 27 liter oraz 3 znaki podwójne.

Znajdują się w nim samogłoski a, e, o, u, i. Nie ma natomiast samogłoski y. Spółgłoski b, c, d, f, g, k, l, m, n, p, s, t, z wymawiane są podobnie jak w języku polskim. Spółgłoska r często występuje w środku wyrazów i pełni wówczas rolę samogłoski – jest to tzw. r zgłoskotwórcze. Wyrazy z nią wymawiane są tak, jakby przed głoską napisać y.

Litery ze znakami diakrytycznymi i dwuznaki chorwackie są wymawiane następująco:

č – wymawiamy jak polskie „cz“, np. Čokolada (czekolada),

dž – wymawiamy jak polskie „dż”, np. džep (kieszeń),

đ – wymawiamy jak polskie „dż”, np. đon (podeszwa),

lj – wymawiamy podobnie jak po polsku „lj”, np. ljuljačka (huśtawka),

nj – wymawiamy podobnie jak polskie „ń”, np. njuška (pysk),

š – wymawiamy jak polskie „sz”, np. šešir (kapelusz),

ž – wymawiamy jak polskie „ż”, np. žaba (żaba).

Standardowe akcenty w języku chorwackim

Akcent w języku chorwackim może sprawiać obcokrajowcom dużo trudności. Jest on bowiem ruchomy. Może padać w każdym wyrazie na inną sylabę.

W dodatku w chorwackim jest cztery rodzaje akcentów. Wyróżniamy też ich różne cechy. Akcent może być długi lub krótki i dana sylaba jest wymawiana wówczas krótko lub długo. Kolejny podział akcentów to wznoszący i opadający. Takie zjawisko nie występuje w języku polskim, więc możemy mieć z tym trudności. W akcencie wznoszącym głos przybiera na natężeniu, w opadającym rośnie, aby opaść na końcu sylaby. Te cechy akcentów chorwackich sprawiają, że powstają następujące kombinacje:

• akcent krótki opadający,
• akcent krótki wznoszący
• akcent długi wznoszący,
• akcent długi opadający.

Ciężko nauczyć się prawidłowego akcentowania, więc najlepiej osłuchać się z językiem. Po pewnym czasie wymowa poszczególnych wyrazów po prostu staje się intuicyjna.

Aby nauczyć się akcentu nie trzeba jednak jechać do Chorwacji. Wystarczy na przykład słuchać codziennie audycji radiowych. Dla głodnych nauki chorwackiego polecane są również kursy językowe, które można zrobić online.

Zwroty grzecznościowe i wyrażenia w języku chorwackim

Oto lista praktycznych słów i wyrażeń w języku chorwackim, które przydadzą się podczas odwiedzenia Chorwacji albo będą świetnym wstępem do nauki języka chorwackiego:

Cześć – Bok, Ciao

Dzień dobry (do godziny 10:00) – Dobro jutro,

Dzień dobry (do późnego popołudnia) – Dobar dan,

Dobry wieczór – Dobra večer,

Do widzenia – Doviđenja,

Do zobaczenia – Vidimo se,

Do jutra – Do sutra,

Dobranoc – Laku noć,

Cześć! Jak się masz? – Bok! Kako si? / Bok! Kako ste?,

odp. Dobrze, dziękuję! – Dobro, hvala!,

Co słychać? – Što ima? odp. Dziękuję, w porządku/Dziękuję, tak sobie – Hvala, u redu/Hvala, tako-tako,

Tak – Da

Nie – Ne

Dziękuję bardzo – Puno hvala

Serdecznie dziękuję – Najljepša hvala

Przepraszam! – Oprostite!

Nie ma za co – Nema na čemu

Nic nie szkodzi – Ne smeta/Nema problema

Przykro mi – Žao mi je

Jest mi miło – Drago mi je

Wydaje mi się, że… – Čini mi se da…

Nie sądzę, że… – Ne mislim da…

Nie zgadzam się! – Ne slažem se!

Tak, oczywiście! – Da, naravno!

Z chęcią – Vrlo rado 

Nazywam się… – Zovem se…

Witam! Ja nazywam się… – Bok! Ja se zovem…

Jestem… – Ja sam…

Jak się nazywasz? – Kako se zoveš?/Kako se zovete?

Mam na imię… – Ime mi je…

Mam na nazwisko… – Prezime mi je…

Jestem Polką / Polakiem – Ja sam Poljakinja/Ja sam Poljak

Kim Ty jesteś? – Tko si ti?/Tko ste vi?

Najpopularniejsze zwroty w języku włoskim znajdziesz tutaj: Nauka języka włoskiego. Praktyczny słownik włosko-polski dla każdego

Język chorwacki a język polski

Czy język chorwacki jest podobny do polskiego? Już po niektórych zwrotach można zauważyć, że tak. Wielu słów można się domyśleć, a także odpowiadając na podstawowe zwroty po polsku, zostaniemy zrozumiani przez Chorwatów.

Szacuje się, że prawie 70% słów w naszych językach jest podobnych.

Jednak nie wszystkie z nich znaczą to samo. Jeśli mieliśmy do tej pory styczność z językiem czeskim albo rosyjskim, jesteśmy na to przygotowani. Jeśli jednak dopiero wyruszamy w językową przygodę, niektóre chorwackie słowa mogą mieć dla nas zaskakujące znaczenie. Warto znać choćby kilka z nich.

Idi pravo, czyli fałszywi przyjaciele w języku Chorwacji

W szczególności czujni muszą być tłumacze języka chorwackiego. Po kilku tekstach „fałszywi przyjaciele” nie są w stanie ich zaskoczyć, ale na początku najlepiej upewnić się kilka razy, co do znaczenia słów, które może na pierwszy rzut oka być oczywiste.

Turyści również muszą mieć się na baczności. Bo na przykład pravo po chorwacku oznacza prosto. Stąd pytanie o drogę do danego zabytku może się różnie skończyć.

Takich przykładów różnic w słownictwie jest wbrew pozorom bardzo dużo. Jedne z najpopularniejszych to:

„zahod” to toaleta,

„godina” to rok,

 „rok” to termin,

 „suknja” to spódnica,

„čipka” to koronka.

„jagoda” oznacza truskawkę,

„borovnica” to jagoda.

„dinja” to melon, 

„tikva” to dynia,

„fasola” to grah,

 „grašak” to groch,

 „vredna žena” to pracowita kobieta, 

„pozivati” to zaprosić,

„zaprositi” to oświadczyć się, 

”ljubiti” to całować,

„divna” to cudowna,

„čudna” to dziwna, 

„kosa” to włosy.

Język chorwacki jest więc bardzo ciekawy. A kraj Chorwatów naprawdę piękny i pełen ciekawych miejsc. W szczególności dla turystów polecany jest Dubrovnik, Trogir (miasteczko wpisane na listę UNESCO) czy Split. Warto też spróbować lokalnej kuchni – Ćevapčići (grillowane paluchy z mięsa mielonego), grillowanej dorady lub makreli, owoców morza, Zagorskiego Štrukla (różne rodzaje ciasta z innym nadzieniem) czy Burka (ciasto filo z nadzieniem).

Jeśli natomiast szukasz tłumacza, który nie da się zwieźć hrvatskiemu jezikowi, zapraszamy do kontaktu. Oferujemy szybkie i niezwodne tłumaczenia online na chorwacki i z chorwackiego. Bez wpadania w pułapki językowe.