Najpiękniejszy język na świecie? Specyfika i nauka języka arabskiego

Język arabski jest uznawany za jeden z najpiękniejszych języków na świecie. Znajduje się w nim podobno milion słów. Współczesne słowniki podają jednak około 120 tysięcy terminów arabskich.

Nazwa języka pochodzi natomiast od sposobu życia plemion arabskich. „Arabski” oznacza bowiem tyle, co koczowniczy. Określa więc wędrówki ludności po współczesnym Półwyspie Arabskim.

Czym jeszcze charakteryzuje się ten język oraz czy trudno jest się go nauczyć, przeczytasz w dalszej części artykułu. 

Pochodzenie i popularność języka arabskiego

Język arabski jest językiem afroazjatyckim, należącym do grupy języków semickich. Zaliczany jest również do rodziny języków południowo-zachodnich. Według innej klasyfikacji arabski należy również do grupy języków zachodnich centralnych. 

Pierwsze wzmianki o języku arabskim pochodzą z VII wieku n.e. Na ten czas datuje się również początki imperium muzułmańskiego i narodziny islamu. Język używany w tamtych czasach to tzw. język klasyczny, który dał początki językowi literackiemu. 

Miejscem narodzin arabskiego, jak można się domyśleć, jest Półwysep Arabski. Jednak ekspansja Imperium Arabskiego w czasach średniowiecza sprawiła, że język ten rozprzestrzenił się na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej i niektórych częściach Europy (Półwysep Iberyjski, Sycylia, Kreta, Cypr, Malta).

Obecnie jest on jednym z najczęściej używanych języków na świecie. Dominuje oczywiście w krajach arabskich. Nie ma jednak jednego państwa, w którym żyją wyłącznie Arabowie i mówią w swoim ojczystym języku. 

Arabski jest językiem urzędowym w państwach tj.: Algieria, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Komory, Dżibuti, Egipt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Irak, Jordania, Kuwejt, Liban, Libia, Maroko, Mauretania, Oman, Palestyna, Katar, Somalia, Sudan, Syria, Tunezja, Jemen, Erytrea, Czad, Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna.

Poza tym maltański – oficjalny język Malty, wywodzi się również z sycylijskiego arabskiego używanego w średniowieczu.

Łącznie na świecie językiem arabskim posługuje się 375 milionów ludzi, w krajach arabskich i diasporach. Jest on również oficjalnym językiem Ligii Arabskiej, Organizacji Współpracy Islamskiej, ONZ, Unii Afrykańskiej oraz Unii Arabskiego Maghrebu. 

Dodatkowo Koran – święta księga islamu – został spisany właśnie w klasycznym języku arabskim. Mówi się, że Koran dokonał w ten sposób jego sakralizacji. 

Dialekty języka arabskiego na świecie

Ze względu na popularność języka arabskiego na świecie, powstało wiele jego dialektów, przystosowanych do używania na danym terenie. Dialekty arabskie podzielono więc na różne grupy ze względu na ludność, która się nimi posługuje. 

Wyróżniamy głównie podział geograficzny, który obejmuje Wschód i Zachód.

Dialekty Wschodu

Dialekty Półwyspu Arabskiego:

• wschodnie (północno-wschodnie lub nadżdyjskie)
• zachodnie (hidżazyjskie)
• południowe
• północno-zachodnie

Dialekty mezopotamskie:

• typu qəltu
• typu gilit

Dialekty syryjsko-palestyńskie:

• libańsko-środkowosyryjskie
• północnosyryjskie
• palestyńsko-jordańskie

Dialekty egipsko-sudańskie:

• Delty Nilu
• Kairu
• południowe (centralne i Górnego Nilu)

Dialekty Zachodu

Dialekty hilalickie:

• sulajmickie
• wschodniohilalickie
• centralne hilalickie
• dialekty Maʕqil

Dialekty prehilalickie:

• wschodnie
• zachodnie

Poza tym mówi się również o podziale systemowym dialektów języka arabskiego – to druga główna grupa. Znajdują się w niej dialekty beduińskie oraz dialekty ludności osiadłej. Beduini to koczownicze i półkoczownicze plemiona arabskie, które uważają się za najstarszych i jedynych „prawdziwych” Arabów. 

Szacuje się, że obecnie jedynie 1% Beduinów rzeczywiście wędruje po Półwyspie Arabskim. 

Standardowy arabski a język dialektalny

MSA

MSA to skrót od Modern Standard Arabic, czyli współczesnego, standardowego języka arabskiego. To oficjalny język nauczany w szkołach i używany w prawie, literaturze czy mediach. To język użytkowy, więc nie jest to klasyczny arabski, którym m.in. napisany jest Koran. 

Dialektalny arabski

Dialektalny arabski jest z kolei różnymi odmianami języka arabskiego. Obejmuje dialekty rodzime, które powstały w wyniku wpływu języków lokalnych lub sąsiednich. To odmiany języka pojawiły się w wyniku kolonizacji, ruchów migracyjnych, handlu czy też wpływu mediów. 

Różnice między dialektami potrafią być spore. Do tego stopnia, że użytkownicy arabskiego z różnych krajów nie będą potrafili się ze sobą porozumieć. Często arabski stanowi więc wyzwanie dla tłumacza – bardzo ważne jest podczas przekładu posługiwanie się dokładnie takim dialektem, jakiego wymaga tłumaczenie. 

Arabski podlega też ciągłej ewolucji. Kształtują go różne zapożyczenia. Głównie pochodzą z języków: francuskiego, hiszpańskiego czy angielskiego. 

Najczęściej używanymi i uznawanymi za najważniejsze dialektami arabskim są: egipski, chami, maghrebi, hejazi. Pierwszy z nich do tej pory dominował w kinie arabskim. Jednak dzięki rozwojowi produkcji seriali syryjskich czy libańskich, egipski zszedł na drugi plan. 

Arabski alfabet i cyfry

Oto jak wygląda alfabet arabski:

Źródło: https://www.symbole.pl/alfabet-arabski/

Pismo arabskie jest dla jednych piękne, dla drugich niezrozumiałe i trudne do nauki. Alfabet arabski zawiera 28 liter, wyłącznie spółgłoski. Zapisuje się je od lewej do prawej strony. 

Nie ma w nim samogłosek, dużych liter ani liter drukowanych.

Alfabet ten nazywany jest abdżad (أبجد) – słowo pochodzi od pierwszych czterech liter alfabetu alif (ا), ba (ب), dżim (ج), dal (د).

Cyfry arabskie są nam natomiast bardzo dobrze znane. Używamy ich przecież na co dzień. System liczb, którym się posługujemy został zapożyczony waśnie od Arabów, a oni przejęli go wcześniej od Hindusów.

W Europie cyfry arabskie wprowadził włoski matematyk Fibonacci, który poznał je przebywając w Algierii. Opublikował on traktat o obliczeniach i rachunkach w 1202 roku, po którym przyjęto system arabski. Zastąpił on dotychczas używane cyfry rzymskie i metodę liczenia na liczydle. 

Zapis arabskiego – od lewej do prawej

System pisania od lewej do prawej obowiązuje we wszystkich językach indoeuropejskich. Natomiast w krajach arabskich zapis jest odwrotny. Dlaczego?

Okazuje się, że odpowiedź jest prosta. Pismo klinowe, piktograficzne czy hieroglify były zapisywane zawsze tak, jak pozwalała na to metoda ich zapisu – najczęściej wykorzystująca po prostu młotek i dłuto. Człowiek praworęczny trzymał natomiast zawsze młotek w prawej ręce a dłuto w lewej, przystawiając je do tablicy. Wygodniej było więc zaczynać od prawej strony, przesuwając stopniowo rękę z dłutem w lewo. Dzięki temu, nie zasłaniała już napisanego tekstu. 

Już Sumerowie pisali w ten sposób – w dodatku umieszczając znaki w kolumnach. Bazując na tej tradycji zapisu, również pismo ręczne zaczęto zapisywać od prawej do lewej. A zapis arabski i hebrajski tak naprawdę wywodzi się właśnie z sumeryjskiego pisma klinowego.

Podstawy gramatyki arabskiej

Gramatyka języka arabskiego nie jest trudna. Posiada logiczne zasady, które nie sprawiają trudności podczas nauki. Wystarczy opanować w zasadzie trzy czasy, a części mowy tworzone są jedna od drugiej. Jeśli więc znasz jedno słowo, możesz od niego utworzyć np. rzeczowniki i przymiotniki.

Arabski jest uważany za język bardzo elastyczny. Jedno zdanie może zostać powiedziane na kilka sposób, a sami Arabowie nie przestrzegają dokładnie zasad gramatycznych. Łatwo można się z nimi porozumieć.

Jeśli jednak mowa o konkretach to warto znać następujące zasady:

• arabski ma tylko trzy czasy – przeszły, teraźniejszy i przyszły,
• język ma 2 rodzaje gramatyczne (męski i żeński),
• ma też jedynie 3 przypadki, 
• całe słownictwo zbudowane jest na tzw. rdzeniach, 
• samogłoski zazwyczaj akcentowane są za pomocą znaków diakrytycznych występujących nad lub pod literą (jeśli ich nie ma, trzeba domyśleć się, jakie to słowo po spółgłoskach).

Brzmienie i słownictwo języka arabskiego

Nauka wymowy arabskiej uważana jest za najtrudniejszy element nauki języka. Znajduje się w nim bowiem kilka dźwięków, które nie są obecne w języku polskim. Mowa np. o gardłowym „ayn” (znak ع) czy krtaniowym „h” (ه). Angażują one części aparatu mowy zupełnie inne niż te używane przez Europejczyków.

Poza tym nauka słownictwa też potrafi przysporzyć problemów. Język arabski należy do całkiem innej rodziny językowej, więc bardzo mało jest w nim wyrazów, które brzmią znajomo i można je skojarzyć. Nauka arabskiego to więc nauka od podstaw – pisma, słownictwa, wymowy. Jaka jej metoda jest najlepsza, opisujemy w dalszej części artykułu. 

Najczęstsze zwroty po arabsku

Turystom, odwiedzającym kraje arabskie lub początkującym uczniom arabskiego przydadzą się podstawowe wyrażenia (z transliteracją na nasz alfabet) tj.:

• Tak – Aiła
• Nie – La’a
• Dziekuję – Szukran/ szokram
• Proszę – Afłan
• Cześć! – Salam aleikom
• Dzień dobry – Sabah al hir
• Dobranoc – Tasbah ala hir
• Jak się masz? – Izajek?
• Jak się nazywasz? – Ismak e?
• Kto? – Szkun?
• Dlaczego? – Alesz?
• Jak? – Kifasz?
• Który? – Aszmen?
• Gdzie? – Fejn?
• Gdzie jest…? – Fejn kejn…?
• Otwarte – Mehlul
• Zamknięte – Masdud
• Czy mówisz po angielsku? – Bitikalem inglizi?
• Nie ma problemu – Misz muszkila
• Bank – Szi banka
• Fryzjer – Szi hellaq
• Muzeum – Mathaf
• Stare miasto – Mdina qdima
• Posterunek – Policji kumisarja
• Poczta – Busta
• Restauracja – Mat am/ristura

Zobacz inne nasze języki tłumaczeń.

Nauka języka arabskiego

Istnieją kilka metod nauki języka arabskiego, które można zresztą stosować w przypadku każdego innego języka obcego.

Pierwszą i najczęściej spotykaną jest metoda pełnego zanurzenia (imersji). Nie jest ona naukowo opracowana i nie znajdziemy jej opisu w książkach czy artykułach. Polega po prostu na pełnym zanurzeniu się w kulturze krajów arabskich. Uczeń powinien skupiać się nie tylko na podręcznikowej nauce arabskiego, ale też zasięgnąć innych źródeł. Pomocne będą filmy czy seriale, książki, video albo podcasty, oczywiście po arabsku.

Dodatkowo warto poczytać co nieco o świętach i tradycjach w świecie arabskim, a nawet arabskiej kuchni. Pełne zanurzenie sprawi, że lepiej zrozumiemy dany kraj, kulturę, a także zasady językowe. 

Inna metoda nauki to prywatne lekcje arabskiego. Nauczyciel skupia się wyłącznie na jednym uczniu i przekazuje mu swoją wiedzę oraz doskonali umiejętności. Można o wszystko dopytać, rozmawiać po arabsku, aby swobodnie się komunikować. Najlepiej żeby nauczyciel był native speakerem, wtedy nauka będzie jeszcze efektywniejsza. 

I na koniec metoda najbardziej oczywista – kurs języka arabskiego stacjonarny lub online. Pomoże stopniowo zgłębiać tajniki języka Koranu i wymieniać się spostrzeżeniami z innymi kursantami. Najlepiej połączyć taki kurs z pełnym zanurzeniem w języku. Wtedy efekty będą widoczne już po kilku tygodniach nauki i pozwolą opanować podstawy języka arabskiego pod względem gramatyki oraz języka mówionego z poprawną wymową. 

Czy warto znać arabski?

Warto znać arabski chociażby ze względu na miliony użytkowników języka i dużą liczbę krajów arabskich na świecie. To jeden z języków świata, które używa się zarówno w państwach bogatych, jak chociażby Arabia Saudyjska, jak i tych o wschodzącej gospodarce np. Egipt.

Trzeba jednak pamiętać, że rodzimi użytkownicy arabskiego posługują się poszczególnymi dialektami (w Egipcie – dialektem egipskim), a odmiany języka mogą się bardzo różnić między sobą. Najważniejsze jest więc obrać prawidłowy cel nauki – podróże, praca, rozwój biznesu? A może przeprowadzka do jednego z krajów arabskojęzycznych? Znajomość języka arabskiego otwiera wiele nowych możliwości. 

Zapożyczenia z arabskiego znajdują się między innymi w języku portugalskim. Przeczytaj: Język portugalski – co go wyróżnia? Porównanie z odmianą brazylijską i hiszpańskim

Ciekawostki językowe – określenia arabskiego

Język Koranu to tylko jedno z określeń stosowanych w przypadku języka arabskiego. Inaczej jest on nazywany jednym z najpiękniejszych języków na świecie. Ma to swoje uzasadnienie w rankingach, w których często zajmuje pierwsze miejsce. Pismo arabskie uważane jest za wyjątkowo estetyczne, bliskie kaligrafii. Poza tym wychwalana jest arabska poezja. Podobno kiedy raz się już usłyszy wiersze o miłości po arabsku, to już na zawsze zostaną w pamięci. 

Kolejne określenia arabskiego to „język z 1000 i jednej nocy”. Jak można się domyśleć, mowa o baśniach, które popularne są na całym świecie. Księga napisana została po arabsku, a jej pierwsza wersja powstała  w Bagdadzie na przełomie IX i X wieku n.e. Następnie nowsze wydania zbioru tworzono w Egipcie. Fabuła opowieści i anegdot pozostała jednak taka sama – piękna księżniczka Szeherezada opowiada okrutnemu sułtanowi ciekawe historie przez 1001 nocy i dzięki temu unika śmierci, pozostając jego żoną.

Orientalny język arabski zaskakuje logiką gramatyki oraz pięknym pismem. Warto się go nauczyć, aby poznać lepiej kulturę arabską oraz móc rozpocząć podróże po krajach arabskojęzycznych. 

Profesjonalne tłumaczenia online z arabskiego i na arabski, z uwzględnieniem dialektów języka arabskiego oferujemy natomiast w naszym serwisie tłumaczeniowym. W pełni online, zawsze, gdy potrzebujesz przekładu.