Tłumaczenia ustne, czyli tłumaczenie symultaniczne i konsekutywne

Tłumaczenia ustne są nieodłączną częścią każdej działalności biznesowej czy akademickiej. To dzięki nim osoby z różnych krajów mogą się ze sobą dogadać w trakcie jednego spotkania. W zależności od charakteru meetingu, wykorzystywane są różne metody takich przekładów, do najczęstszych zaś należy tłumaczenie symultaniczne i konsekutywne. Jakie są różnice między nimi? Kiedy i jakie tłumaczenia ustne należy zamówić?

Czym są tłumaczenia ustne?

Zacznijmy od najbardziej ogólnej definicji, mianowicie – czym są tłumaczenia ustne? Z założenia są bardzo podobne do tłumaczeń pisemnych, polegają bowiem na przekazywaniu znaczenia pomiędzy dwoma językami. Z tą jednak zasadniczą różnicą, że tłumaczenia ustne odbywają się w czasie rzeczywistym. Tłumacz, który je wykonuje, musi przełożyć wypowiedź jednej osoby w sposób zrozumiały dla wszystkich odbiorców. Nie muszą one przy tym być tak poprawne gramatycznie i stylistycznie, co tłumaczenia pisemne.

Tłumaczenie symultaniczne – co to jest?

Jedną z najczęściej wykorzystywanych metod przekładu ustnego to tłumaczenie symultaniczne. Z technicznego punktu widzenia polega to na tym, że konkretny Tłumacz dokonuje przekładu wypowiedzi w czasie rzeczywistym. Oznacza to tyle, że słuchacze usłyszą przetłumaczoną wypowiedź w momencie mówienia. 

Gdzie odbywają się tłumaczenia symultaniczne?

Tłumaczenie symultaniczne odbywa się zazwyczaj w dźwiękoszczelnej kabinie, w której znajduje się Tłumacz ze słuchawkami oraz włączonym mikrofonem. W słuchawkach słyszy wypowiedź prelegenta, którą natychmiast przekłada na język odbiorców do mikrofonu. Dzięki temu słuchacze słyszą w swoich słuchawkach wypowiedź prelegenta w niemalże czasie rzeczywistym.

Jak wygląda tłumaczenie symultaniczne?

Przy dłuższych spotkaniach wymagana jest obecność dwóch Tłumaczy do jednego języka. Dzięki temu mogą zmieniać się co 20-30 minut, aby uniknąć zmęczenia, co z kolei może spowodować błędy w przekładzie. Analogicznie więc jeśli w spotkaniu uczestniczy np. 20 słuchaczy z różnych krajów, samo zaś spotkanie trwa kilka godzin, to w kabinie musi się znajdować minimum 40 Tłumaczy wszystkich języków. 

Najlepiej jest to widoczne podczas posiedzeń Parlamencie Europejskim, podczas których każdy eurodeputowany ma własny zestaw słuchawkowy oraz własny mikrofon. Tłumaczenie symultaniczne w tym przypadku wykonywane jest w obie strony – od prelegenta do eurodeputowanego i od eurodeputowanego do prelegenta w sesji pytań i odpowiedzi.

Na czym polega tłumaczenie konsekutywne?

Jak zresztą zapewnia Parlament Europejski na swojej stronie internetowej, rodzaj tłumaczenia ustnego zależy od zapotrzebowania. Niekiedy jest to tłumaczenie symultaniczne i niekiedy tłumaczenie konsekutywne. Ta druga metoda różni się od symultanicznego tym, że prelegent najpierw wypowiada fragment swojej wypowiedzi, którą następnie Tłumacz w całości przekłada na język odbiorców. Z tego powodu niekiedy tłumaczenie konsekutywne nazywane jest tłumaczeniem następczym.

Ten rodzaj przekładu jest łatwiejszy dla Tłumacza i zapewnia większą precyzję. Wymaga jednak odpowiedniego przygotowania ze strony mówcy. Musi być on świadomy tego, że nie może przedstawić całego wystąpienia w ciągłości, tylko powinien robić przerwy po wypowiedzeniu określonych jego fragmentów. Mogą to być zdania, akapity lub inne części, w zależności od uzgodnień między Tłumaczem a prelegentem.

Tłumaczenie symultaniczne a konsekutywne – jaka różnica?

Procesowo więc tłumaczenie konsekutywne wygląda następująco: prelegent wypowiada fragment swojego wystąpienia, a Tłumacz w tym czasie robi notatki. Po zakończeniu fragmentu wypowiedzi, Tłumacz dokonuje jej przekładu. Podczas tłumaczenia symultanicznego cała wypowiedź przekładana jest w momencie przemowy prelegenta. Techniczne zatem ujmując różnice, tłumaczenie symultaniczne a konsekutywne różni się oddaleniem tzw. “fazy zrozumienia” od “fazy odtwarzania wiadomości”. Przy metodzie konsekutywnej Tłumacz ma więcej czasu na przekład, dzięki czemu łatwiej mu uniknąć m.in. zbyt dosłownego tłumaczenia.

Co to jest tłumaczenie szeptane?

Specyficznym rodzajem tłumaczenia ustnego jest tłumaczenie szeptane. Z technicznego punktu widzenia zasadność jego wyodrębnienia polega na sposobie dostarczania przetłumaczonej treści. Przy przekładach symultanicznych czy konsekutywnych zazwyczaj stosuje się sprzęt audiowizualny, z kolei przy tłumaczeniach szeptanych Tłumacz stoi przy odbiorcy (lub kilku odbiorcach) i szeptem dokonuje przekładu z języka prelegenta na język słuchacza. W Parlamencie Europejskim tłumaczenie szeptane stosowane jest jako rodzaj tłumaczenia symultanicznego.

Ilu Tłumaczy musi być obecnych podczas tłumaczenia ustnego?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, idealnym modelem tłumaczeń ustnych jest obecność przynajmniej 2 Tłumaczy jednego języka przy dłuższych spotkaniach. Przy czym np. przy oficjalnych politycznych szczytach te wymagania są jeszcze większe. Dla przykładu Parlament Europejski stosuje następującą zasadę:

“Na posiedzenie, podczas którego używa się 24 języków aktywnych i pasywnych, kompletna ekipa tłumaczy ustnych musi składać się z 72 osób.”

Strona internetowa Parlamentu Europejskiego

Wynika więc z tego jednoznacznie, że podczas takich spotkań na jeden język przypada aż 3 Tłumaczy. Jest to uwarunkowane długością posiedzeń Parlamentu Europejskiego, które trwają zazwyczaj kilka godzin. Ostatecznie Tłumacze również są ludźmi i jako tacy potrzebują przerwy w pracy, aby wykonywać ją sumienne i zgodnie ze sztuką.

Tłumaczenia ustne spotkań biznesowych

Rzecz jasna posiedzenia w Parlamencie Europejskim to skrajny przypadek spotkań wielojęzycznych. Mniejsze konferencje i sympozja naukowe mogą być tłumaczone wyłącznie z języka prelegenta na język angielski, który jest powszechnie rozumiany w środowisku akademickim. Przy dłuższych spotkaniach tego typu dobrze jednak jest zachować model 2 Tłumaczy, aby zapewnić jak największą precyzję przekładów.

Znacznie mniejsze za to są wymagania dotyczące spotkań biznesowych, w których uczestniczy maksymalnie 4-5 osób. Zazwyczaj wystarczy wówczas obecność jednego Tłumacza, który będzie znał języki osób uczestniczących w takim spotkaniu. Co do zasady komunikacja zachodzi w takim przypadku bilateralnie, tj. językami wyjściowymi są języki uczestników, źródłowym zaś albo język odbiorców komunikatów albo język angielski, jeśli uczestnicy spotkania pochodzą z więcej, niż 2 krajów.

Kiedy wybrać tłumaczenie symultaniczne a kiedy konsekutywne?

Z powyższego można wywnioskować, że tłumaczenie symultaniczne to najlepsze rozwiązanie dla kilkugodzinnych spotkań, takich jak np. posiedzenia polityczne czy duże konferencje. Za tą metodą w tych przypadkach przemawia szybkość przekładu. Komunikacja wówczas musi być po prostu zrozumiała. Zastosowanie metody konsekutywnej znacząco wydłużyłoby czas trwania takiego i tak już długiego spotkania.

Z zasady przyjmuje się więc, że tłumaczenie symultaniczne należy zastosowaniu podczas:

• konferencji,
• spotkań politycznych,
• grup fokusowych,
• webinariów,
• spotkania zarządów.

Jeśli jednak meeting nie trwa kilku godzin, warto pokusić się o tłumaczenie konsekutywne. Tego typu przekłady są bardziej precyzyjne, co wpływa na wyższy stopień zrozumienia wypowiedzi. Dobrą praktyką jest wykorzystanie takiego przekładu też w odniesieniu do konferencji lub sympozjów naukowych, podczas których używana jest specjalistyczna terminologia. Ich tłumaczenie musi być bardzo precyzyjne po to, aby słuchacze byli w stanie jak najlepiej zrozumieć wystąpienie prelegenta.

Idąc tym tokiem rozumowania, tłumaczenie konsekutywne warto więc wykorzystać podczas:

• wywiadów,
• prezentacji,
• konferencji i sympozjów naukowych,
• warsztatów,
• konsultacji medycznych, prawniczych i innych specjalistycznych,
• spotkań biznesowych.

Tłumaczenie symultaniczne a konsekutywne

Tłumaczenia ustne na ogół wykonywane są jako tłumaczenia symultaniczne lub konsekutywne. Pierwsze odbywa się w czasie rzeczywistym, drugie natomiast następuje po określonym fragmencie wypowiedzi. Specjalistycznym terminem określającym różnicę między tymi metodami jest oddalenie fazy fazy zrozumienia od fazy odtworzenia wiadomości. Specyficznym rodzajem tłumaczeń ustnych są tłumaczenia szeptane, które polegają na szeptaniu przetłumaczonej wypowiedzi do odbiorcy.

Polecamy również:

Tłumaczenia ze słuchu – jakie są rodzaje?

Jak zrobić webinar i jak go przetłumaczyć?