Czy język czeski jest podobny do polskiego? Przykłady czego nie mówić w Czechach

Czy język czeski jest podobny do polskiego? Przykłady czego nie mówić w Czechach

Czeska kultura i zwyczaje są Polakom bardzo bliskie, i to nie tylko ze względu na sąsiedztwo kraju. Naród jest do nas bardzo podobny, również pod względem używanego słownictwa. Język czeski ma podobne brzmienie do polskiego, jest melodyjny, a przy tym sympatię budzą liczne wyrażenia, które mają zabawny wydźwięk, ale i mylące znaczenie.

Pora więc przyjrzeć mu się dokładnie. Opisujemy jaki jest czeski język, jaką ma ma historię oraz których słów najlepiej nie wypowiadać w kraju Pepików.

Wyceniaj i zamawiaj tłumaczenia czeskiego 24/7

Kilka najważniejszych faktów na temat języka czeskiego

Zacznijmy od tego, że językiem czeskim posługuje się około 11,5 miliona ludzi. Ponad 10 mln to mieszkańcy Czech (96% z nich mówi po czesku), a reszta to obywatele Słowacji, Stanów Zjednoczonych i innych krajów. Czeski jest językiem urzędowym w Republice Czeskiej i jednym z języków urzędowych w Unii Europejskiej.

Język czeski należy do grupy języków zachodniosłowiańskich, części rodziny języków indoeuropejskich. Najbliżej jest spokrewniony z językiem słowackim. Blisko mu również do polskiego, kaszubskiego czy łużyckiego.

Określany jest jako język bardzo melodyjny, łatwy do przyswojenia, zwłaszcza dla narodów słowiańskich. Jednak czyha w nim wiele pułapek, zwłaszcza w zakresie słownictwa. Poza tym charakteryzuje się rozbudowaną koniugacją i deklinacją.

W dodatku czeski mówiony bardzo różni się od pisanego. Podczas jego nauki studenci zderzają się z rzeczywistością, kiedy zaczynają rozmawiać po czesku.

Wyróżniamy również cztery główne grupy dialektów czeskich: właściwe, środkowomorawskie, wschodniomorawskie i laskie.

Dlaczego na Czechów mówi się Pepiki? Najczęściej nadawanym męskim imieniem jest w Czechach imię Józef. Zdrobnienie imienia to właśnie Pepik (Pepo), które kojarzone jest z Czechami.

Jak kształtował się czeski język na przełomie lat?

Pierwsze wzmianki o języku czeskim pochodzą z X wieku, kiedy to rozwijał się w mowie. Czeski w formie pisanej pojawił się dopiero około wieku XIII – z tego okresu zachowały się świadczące o tym zabytki.

Język czeski wywodzi się z praindoeuropejskiego, a dokładnie z ramienia prasłowiańskiego.

Dopiero w późnym średniowieczu nastąpił jego rozkwit. Język czeski miał wtedy silny wpływ na inne języki, w tym polski. Niestety po 1620 roku, po przegranej bitwie z Habsburgami, na ziemiach czeskich zapanował język niemiecki. Posługiwała się nim szlachta i mieszczaństwo, natomiast czeski stał się językiem chłopów.

Na obudzenie się czeskiej świadomości narodowej trzeba było czekać aż na koniec XVIII wieku. W XIX kształtował się język literacki, który jest używany obecnie – spisovná čeština. Głównie przyczynił się do tego lingwista Josef Jungmann, który wprowadził do języka wiele słów gwarowych czy też zapożyczenia z języka rosyjskiego lub polskiego.

Alfabet i czeska wymowa

Alfabet czeski to zmodyfikowany alfabet łaciński, czyli tzw. alfabet husycki.

Czeska abeceda liczy 42 litery. Pojawiają się przy nich znaki diakrytyczne – kreseczka (čárka), kółko (kroužek) i daszek (háček). Kreseczka nad samogłoską oznacza długą wymowę. Kółko pojawia się jedynie przy „U” – Ů odpowiada polskiemu ó i wymawia się je tak samo jak ú. Daszek z kolei zmiękcza wymowę np. Ě odpowiada polskiemu ie.

Czech language, alphabet and pronunciation

Źródło: https://omniglot.com/writing/czech.htm

Inne litery i ich zestawienia wymawia się następująco:

  • ř – wymawiamy jak nasze r i ż jednocześnie,
  • č, š, ž – wymawiamy podobnie do naszych cz, sz i ż,
  • ť, ď– miękkie t i d (duże pisane z daszkiem – Ť, Ď, małe z apostrofem) wymawiamy tak jak nasze ti i di,
  • r, l są zgłoskotwórcze – wymawiamy je wyraźnie z samogłoską, np. jablko [ja-bly-ko],
  • kv, sv, tv – wymowa z dźwięcznym v, np. kvet [kwiet],
  • ou – jak nasze oł, traktowane jest jak jedna sylaba, np. Brou-mov-sko,
  • nn, kk i inne podwójne litery – wymawiamy jako jedną głoskę np. Anna [ana],
  • j  – na początku wyrazu zwykle nie jest wymawiane np. jsem [sem],
  • g oraz w są rzadko spotykane (występują zazwyczaj w zapożyczeniach);
  • kd – tę zbitkę głosek wymawiamy jako gd,
  • rz – nie wymawiamy tego jak nasze rz, tylko osobno np. brzda [byr-zda],
  • ch – należy pamiętać, że w języku czeskim jest to osobna litera, która w alfabecie występuje po h,
  • si, zi, ci, sí, zí, cí – wymawiamy bez zmiękczania spółgłoski np. s i i osobno jak w słowie sinus,
  • y i i – wymawiane jest praktycznie tak samo jako i, różnica między nimi zanikła.

Akcent w wyrazach w języku czeskim zawsze pada natomiast na pierwszą sylabę (prawie jak u mieszkańców Podhala).

Gramatyka języka czeskiego

Jak wspomnieliśmy język czeski jest bardzo fleksyjny – ma rozbudowaną odmianę. Zwłaszcza widać to na przykładzie czasowników, które odmieniają się przez osoby i liczby, a oprócz tego mają 5 innych koniugacji.

Podobnie jak w języku polskim, w czeskim występuje też 7 przypadków, przez które odmieniają się rzeczowniki. Deklinują się one również przez rodzaje (męski, żeński i nijaki) i liczby (pojedyncza, mnoga).

Uwaga. Jeśli chodzi o przypadki w języku czeskim, to mają inną kolejność, co może być mylące podczas nauki.

1. Nominativ – Mianownik

2. Genitivus – Dopełniacz

3. Dativ – Celownik

4. Akuzativ – Biernik

5. Vokativ – Wołacz

6. Lokál – Miejscownik

7. Instrumentál – Narzędnik

Przymiotniki dzielą się na miękkotematowe i twardotematowe – różni je odmiana przez rodzaje.

Zaimki osobowe i dzierżawcze podobne są jak w języku polskim np.

  • ja – já
  • ty – ty
  • pan/pani – vy
  • on – on
  • ona – ona
  • my – my
  • wy – vy
  • oni – oni

W języku czeskim występują także trzy czasy – przeszły, teraźniejszy i przyszły. Nie ma czasów zaprzeszłych czy innych złożonych konstrukcji.

Czy język czeski jest podobny do języka polskiego?

Język czeski jest podobny do języka polskiego, zwłaszcza jeśli chodzi o brzmienie. Jednak to podobieństwo może sprawiać trudności w nauce. Niektóre zasady gramatyczne różnią się od naszych, a ciężko wyzbyć się przyzwyczajeń z języka ojczystego.

W języku czeskim istnieje również wiele wyrazów, które po polsku oznaczają zupełnie co innego. Fałszywi przyjaciele mogą utrudniać komunikację i doprowadzać do kłopotliwych sytuacji. Trzeba na nich również uważać przy tłumaczeniach online.

Czego w Czechach nie mówić? Uwaga na fałszywych przyjaciół

Czego lepiej w Czechach nie mówić po polsku, by nie zostać wyśmianym albo nikogo nie obrazić? Przykładów jest wiele.

  • szukać, ładować czy merdać– wszystkie z wyrazów są określeniem wulgarnym na stosunek seksualny. Lepiej więc w Czechach nie „szukać czyjejś żony” albo nie „ładować telefonu”,
  • zachód– szukając drogi lub tłumacząc Czechowi, gdzie ma iść, lepiej nie wskazywać zachodu, to określenie na „toaletę”,
  • laskato nie laska do podpierania czy potoczne określenie na ładną dziewczynę, ale „miłość” po czesku,
  • poprawa– słowo wcale nie oznacza ulepszenia, ale dosłownie jest „wykonaniem wyroku” czy „egzekucją”,
  • sklep – oznacza „piwnicę” po czesku. Stąd szukanie sklepu może się spotkać z niemałym zdziwieniem,
  • pachnieć – po czesku znaczy „cuchnąć, więc łatwo można Czecha obrazić.

Jakie z kolei słowa dla Polaków znaczą zupełnie co innego? Oto kilka z nich:

  • cerstvý – po czesku oznacza świeży,
  • nápad – pomysł,
  • divák – widz,
  • divádlo – teatr
  • divan- kanapa,
  • pokuta – mandat,
  • jahoda – truskawka,
  • frajer – przyjaciel,
  • květen – maj,
  • borůvka – jagoda,
  • obchod – sklep,
  • ubikace – kwatera, mieszkanie,
  • nástroj – narzędzie.

I wiele innych.

Słownik czesko-polski – przydatne zwroty i wyrażenia

Jak natomiast porozumiewać się po czesku, by zostać dobrze zrozumianym? Kilka podstawowych zwrotów powinno w tym pomóc. Szczególnie, jeśli czeka nas wycieczka do malowniczej Pragi czy innych miejscowości.

  • Tak – Ano
  • Nie – Ne
  • Dzień dobry (rano) – Dobré ráno
  • Dzień dobry (po południu) – Dobré odpoledne
  • Cześć (na powitanie) – Ahoj!
  • Pa – Čau
  • Do zobaczenia – Na shledanou!
  • Dobry wieczór – Dobrý večer
  • Dobranoc – Dobrou noc
  • Proszę – Prosím
  • Dziękuję – Děkuji
  • Przepraszam – Promiňte
  • Słabo mówię po czesku- Mluvím česky špatně
  • Nie rozumiem – Nerozumím
  • Nie wiem – Nevím
  • Jestem z Polski – Jsem z Polska
  • Mam na imię – Moje jméno je …
  • Mam … lat – Mám … roky
  • Smacznego – Dobrou chuť!
  • Na zdrowie – Na zdraví!

Czeski a słowacki – porównanie języków

Niektórzy na pewno pamiętają jeszcze czasy, kiedy istniała Czechosłowacja. Nie jest więc w tym nic dziwnego, że język czeski i słowacki są bardzo podobne. Używane były w jednym państwie, które rozpadło się dopiero w 1993 roku. Nie oznacza to jednak, ze całkowicie oddzielono od siebie obydwa języki. Do dziś można się porozumieć po słowacku np. w czeskich instytucjach publicznych. Ma on status równorzędny z czeskim i nie wymaga tłumaczenia.

Jednak z roku na rok maleje popularność słowackiego w Czechach. Głównie dlatego, że młode pokolenie traktuje go z pewną ignorancją i posługuje się jedynie językiem ojczystym. Coraz częściej można też w miastach porozumieć się po angielsku, co stanowi ułatwienie dla turystów.

Na Słowacji z kolei można kupić książki po czesku czy obejrzeć w kinie film z czeskimi napisami. Nie ma potrzeby ich tłumaczenia, bo są wystarczająco zrozumiałe dla Słowaków.

Gwary pogranicza państw zaliczane są zarówno do czeskich, jak i słowackich.

Jakie natomiast różnice widać w czeskim i słowackim? Przede wszystkim język słowacki został później skodyfikowany, więc posiada też uproszczoną gramatykę. Ma on również bardziej przestarzały system głoskowy, czeski jest pod tym względem „nowszym” językiem. W czeskim alfabecie nie pojawiają się słowackie litery ä, ö, dz, dž, ľ, ŕ, ĺ, a w słowackim czeskie ě, ů oraz ř.

Poza tym język czeski był uważany nawet w Czechosłowacji za język bardziej znaczący. Słowacki znajdował się nieco z tyłu. Obecnie posługuje się nim także mniej osób – około 7 mln.

Naszą ofertę tłumaczenia również na język słowacki i inne języki znajdziesz tutaj —> języki tłumaczeń.

Nauka języka czeskiego – co pomoże ją przyspieszyć?

Najważniejsze to przyswoić podstawy gramatyki języki czeskiego, aby można było ruszyć z dalszą nauką. Nie powinno to sprawić większego problemu, chociaż jak wspominaliśmy, należy wyzbyć się przyzwyczajeń z języka polskiego, a zamiast tego podejść do nauki jak do każdego języka obcego.

Opanowanie wymowy i słownictwa najlepiej trenować w kontakcie z żywym językiem. Można udać się w tym celu na kurs czeskiego albo poszukać korepetycji. Wiele materiałów jest dostępnych online, więc języka czeskiego można też uczyć się w domu. Nauka może być odskocznią od codziennych obowiązków, a nawet rozrywką – język jest dla obcokrajowców wyjątkowo zabawny.

Naukę z pewnością przyspieszą też podcasty czy materiały video. Wielu języków można się obecnie uczyć z pomocą Spotify czy YouTube. Krótkie 10-15 minutowe filmiki pozwalają na naukę podczas jazdy samochodem czy przerwy w pracy.

Przydatne są także aplikacje do nauki czeskiego. Podstawowe słownictwo opanujemy z LinGo Play, Duolingo czy Mondly. Jest ich z resztą bardzo dużo – każdy znajdzie aplikację, która najbardziej będzie mu odpowiadać.

Česká republika – kraina wina, knedli i ojczyzna Krecika

Pora na odrobinę ciekawostek z ojczyzny Krecika. Bajka oczywiście jest jednym z najczęstszych skojarzeń z krajem. Była ona produkowana w Czechosłowacji, a następnie do dziś nowe odcinki wychodzą w Czechach.

Miastami, które koniecznie trzeba odwiedzić w Czechach są oczywiście stolica – Praga, a także Brno, Ołomuniec czy Czeski Krumlov. Znajdują się w nich zabytkowe zamki, mosty, starówki.

Oczywiście w Czechach warto wybrać się też na wędrówkę po pięknych dolinach i skalnych wąwozach. Jednym z polecanych miejsc jest Czeski Raj – obszar pełen niesamowitych formacji skalnych.

Czechy ze względu na górzyste tereny są również krainą wina. Mało kto wie, że na terenie kraju znajduje się wiele upraw winogron, zwłaszcza na Morawach.

I na koniec, będąc w Czechach nie można nie spróbować czeskich knedli, klusek podobnych do naszych pyz, które są podawane niemal do wszystkiego – do przeróżnych mięs i sosów. To regionalny przysmak.

Język czeski jest bardzo ciekawy, choć zróżnicowany i pełen pułapek językowych. Nie wpadnie w nie jednak profesjonalny tłumacz. Jeśli potrzebujesz tłumaczenia z języka czeskiego lub na język czeski – jesteśmy do dyspozycji. Tłumaczymy dokumenty, materiały DTP, strony www, teksty marketingowe. Wszystko, czego potrzebujesz do pracy czy prowadzenia biznesu w Czechach i innych krajach.

Szczegóły znajdziesz w artykułach:

Czym są tłumaczenia SEO i dlaczego ich potrzebujesz?

Dlaczego warto posiadać stronę internetową w wielu językach?

Tłumaczenia przysięgłe przez Internet? To nowa jakość na rynku

Wyceniaj i zamawiaj tłumaczenia czeskiego 24/7

Czy język czeski jest trudny?

Czeski nie jest trudny, ale bywa mylący, zwłaszcza dla Polaków. Należy zapomnieć o zasadach gramatycznych z naszego języka i na nowo je przyswoić w czeskim. Trzeba też uważać na fałszywych przyjaciół.

Jak się nauczyć języka czeskiego?

Języka czeskiego można się uczyć na kursie językowym, korepetycjach albo samodzielnie w domu. Pomocne są w tym książki i fiszki, ale też materiały video, podcasty czy aplikacje na telefon.

Czego nie mówić po czesku?

Należy unikać słów takich jak „szukać”, „ładować” czy „merdać”, ponieważ są wulgarnym określeniem na stosunek seksualny. Lepiej też nie mówić Czechowi, że ładnie pachnie, bo rozumiane jest to na odwrót – jako nieprzyjemny zapach.